120 Χρόνια από τη γέννηση του Κυθρεώτη νομικού και λογοτέχνη Αχιλλέα Κ. Αιμιλιανίδη (1903-1978)

120 χρόνια έχουν περάσει από τη γέννηση του Αχιλλέα Κ. Αιμιλιανίδη, του Κυθρεώτη με το διεθνές εκτόπισμα στους νομικούς κύκλους των μέσων του περασμένου αιώνα, αλλά και με τη συγκινητική αφοσίωση και συμβολή του στον ενωτικό αγώνα των Ελλήνων της Κύπρου. Εκτενής εισήγηση για την προσωπικότητα και το πολυσχιδές του έργο έγινε μια πενταετία πριν στο πλαίσιο του Β’ Επιστημονικού Συνεδρίου του Δήμου μας με θέμα «Η Πνευματική Κυθρέα» από τον αναπλ. Καθηγητή του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Παν/μίου Κύπρου, κ. Πέτρο Παπαπολυβίου, μελέτη που περιλήφθηκε το 2018 στην έκδοση των Πρακτικών του Συνεδρίου. Τον εντυπωσιακό όγκο του νομικού του έργου ανέδειξε η έκδοση Αχιλλέως Κ. Αιμιλιανίδου Διδάκτορος του Δικαίου Άπαντα τα Νομικά από τις Εκδόσεις Hippasus (Ιούνιος 2021), τόμος στον οποίο συγκεντρώνονται δεκαεννέα μελέτες του που δημοσιεύθηκαν την πεντηκονταετία 1928-1978 στα ελληνικά, τα αγγλικά και τα γαλλικά.

Ο Αχιλλέας Αιμιλιανίδης γεννήθηκε στη Λευκωσία το 1903. Ο πατέρας του, Κωνσταντίνος Αιμιλιανίδης, γεννήθηκε στον Άγιο Ανδρόνικο της Κυθρέας και ήταν ένας από τους πρώτους οφθαλμίατρους της Λευκωσίας, με σπουδές στην Αθήνα και στη Γαλλία. Όπως πολλοί άλλοι Κυθρεώτες, ο Κωνσταντίνος σπούδασε με έξοδα του αρχιεπισκόπου Κυριακουπόλεως Δανιήλ Ιωαννίδη. Σύμφωνα με τον Κώστα Π. Κύρρη, ένας από τα τρία αδέλφια του, ο Χαράλαμπος, σπούδασε φαρμακοποιός στην Αμερική και πέθανε ασκώντας το επάγγελμά του στην Κυθρέα.

Ο Αχιλλέας φοίτησε στο Παγκύπριο Γυμνάσιο και συνέχισε με νομικές σπουδές στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, απ’ όπου αποφοίτησε με άριστα το 1925. Επιστρέφοντας στη Λευκωσία ανέλαβε το δικηγορικό γραφείο του θείου του, Αχιλλέα Κυριακίδη, γράφοντας παράλληλα τη διδακτορική του διατριβή η οποία υποβλήθηκε και εγκρίθηκε με άριστα το 1927 στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Χάρη στις ακαδημαϊκές του επιδόσεις επιλέγηκε για παρακολούθηση μαθημάτων και διαλέξεων με υποτροφίες στη Γενεύη και στη Χάγη. Νέα υποτροφία έλαβε το 1937 από τη Γερμανική Ακαδημαϊκή Ένωση, ενώ βιογράφοι του αναφέρουν επίσης ότι παρακολούθησε νομικά μαθήματα στη Χαϊδελβέργη, το Λονδίνο και το Παρίσι. Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο συμμετείχε με ανακοινώσεις του σε μεγάλα διεθνή συνέδρια, συνδέθηκε με σπουδαίες φυσιογνωμίες του διεθνούς επιστημονικού κόσμου και διατηρούσε αλληλογραφία με πολιτικούς και λογοτέχνες, ανάμεσα στους οποίους ήταν ο Γιώργος Σεφέρης και ο Γρηγόριος Ξενόπουλος.

Το δημοσιευμένο έργο του Αχιλλέα Αιμιλιανίδη χωρίζεται σε τρεις βασικές κατηγορίες: στο λογοτεχνικό, στο ιστορικό-πολιτικό και στο νομικό. Ως πεζογράφος, δημοσίευε με το λογοτεχνικό ψευδώνυμο Αχιλλεύς Αιμίλιος και στο έργο του δεσπόζουν η συλλογή ιστορικών διηγημάτων Παλιά Κύπρος (Αθήνα 1933) και τα έργα Χρύσιλλα (Αθήνα 1938) και Συμφωνία του Λυτρωμού (Αθήνα 1960). Από το ιστορικό-πολιτικό του έργο ξεχωρίζει η Histoire de Chypre, δημοσιευμένη σε τρεις εκδόσεις στην περίφημη σειρά Presses Universitaires de France (Paris 1962 και στα ελληνικά ως Ιστορία της Κύπρου, Αθήνα 1966), αλλά και τα έργα Η Ελληνικότης της Κύπρου (Λευκωσία 1946) και Απόπειραι αφελληνισμού της Κύπρου και τα Αίτια της Αποτυχίας των (Αθήνα 1967). Στο ιστορικό του έργο εμπίπτει και η μετάφραση από τα γαλλικά της μελέτης του Νικολάε Γιόργκα Η Φραγκοκρατία εν Κύπρω, που εξέδωσε στη Λευκωσία το 1938.

Ξεχωριστό ενδιαφέρον παρουσιάζει η εθνική του δράση, που ανέπτυξε ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του ΄20. Η κομβική του θέση στην Εθνική Οργάνωση Κύπρου, τα άρθρα του στον τύπο, οι περιοδείες και φλογερές του ομιλίες υπέρ της ένωσης σε δεκάδες χωριά της κυπριακής υπαίθρου, η ίδρυση και οργάνωση Εθνικών Νεολαιών καθώς και ο ρόλος που διαδραμάτισε στην οκτωβριανή εξέγερση του 1931 οδήγησαν στη σύλληψη και εκτοπισμό του για δυόμιση περίπου χρόνια, αρχικά στον Άγιο Νικόλαο της Πάφου και ακολούθως στην Κυθρέα (τόπο που επέλεξε ο ίδιος τον Απρίλιο του 1933).

Ως μέλος του γραφείου της Εθναρχίας από το 1945, συνέχισε ακούραστα τον ενωτικό αγώνα, αρθρογραφώντας παράλληλα στον κυπριακό, αθηναϊκό και ευρωπαϊκό τύπο. Στα χρόνια του αγώνα της ΕΟΚΑ ήταν ανάμεσα στους δικηγόρους που υπερασπίστηκαν αγωνιστές της ΕΟΚΑ στα αποικιακά δικαστήρια, ενώ το 1959 μετέβη στο Λονδίνο ως μέλος της αντιπροσωπείας που κλήθηκε από τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο τις κρίσιμες ώρες των εσωτερικών διαβουλεύσεων πριν την υπογραφή των Συμφωνιών.

Ο Αχιλλέας Αιμιλιανίδης έλαβε διεθνείς διακρίσεις για τα λογοτεχνικά του έργα και ήταν ο πρώτος πρόεδρος της Εταιρείας Κυπρίων Λογοτεχνών, ενώ διετέλεσε Πρόεδρος της Πανεπιστημιακής ομάδας της Κοινωνίας των Εθνών και Πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Λευκωσίας. Διανοούμενος, λογοτέχνης και αγωνιστής του κυπριακού εθνικού κινήματος, ο Αιμιλιανίδης πάσχισε σ’ όλη του τη ζωή για την επικράτηση της ελευθερίας και της δικαιοσύνης, εργαζόμενος άοκνα και συστηματικά μέχρι το τέλος. Απεβίωσε στη Λευκωσία στις 23 Νοεμβρίου 1978.

Φωτογραφία: Αρχείο Αχιλλέα Κ. Αιμιλιανίδη
Πηγές: Από τον πρόλογο του Αχιλλέα Κ. Αιμιλιανίδη στο Αχιλλέως Κ. Αιμιλιανίδου Διδάκτορος του Δικαίου Άπαντα τα Νομικά, Λευκωσία: Νομικές Εκδόσεις Hippasus 2021 και Πέτρος Παπαπολυβίου, “Ο νομικός και λογοτέχνης Αχιλλεύς Κ. Αιμιλιανίδης (1903-1978) στο Η Πνευματική Κυθρέα. Πρακτικά Β΄ Επιστημονικού Συνεδρίου, Λευκωσία: Δήμος Κυθρέας 2021, σσ. 175-204 (αναδημοσιευμένη ως εισαγωγή στον τόμο Άπαντα τα Νομικά).