Δημοσίευμα στον Φιλελεύθερο, 21/05/2019
της Δέσποινας Ψύλλου
http://www.philenews.com/eidiseis/topika/article/704875/fili-zois-stin-psychi-tis-kythreas
Από τον μαρασμό και τη λήθη που έφερε η τουρκική εισβολή, προσπαθεί να διασωθεί η κοινότητα της Κυθρέας, αφού μετά από προσπάθειες χρόνων, σήμερα ξεκινά η πρώτη φάση εργασιών για την αναστήλωση της εμβληματικής εκκλησίας των Αγίων Ανδρονίκου και Αθανασίας. «Εμείς που ζήσαμε στην Κυθρέα και που έχουμε μνήμες από το χωριό και από την εκκλησία, βλέπουμε την εγκατάλειψη», σημειώνει στον «Φ» ο δήμαρχος του χωριού, Πέτρος Καρεκλάς, και προσθέτει: «Αφέθηκε στο έλεος του Θεού. Η Αγία Τράπεζα έχει πάνω της κουτσουλιές πουλιών. Έχουν γράψει με σπρέι πάνω στις τοιχογραφίες. Η οροφή έχει πέσει. Υπάρχουν ρωγμές. Η κατάσταση είναι φρικτή. Σε τέτοιο βαθμό που μπορείς να δεις το μέγεθος της καταστροφής από το 1974».
Όπως εξηγεί ο κ. Καρεκλάς, η εκκλησία είναι στο κέντρο της Κυθρέας. Αποτελεί μιαν από τις πολλές εκκλησίες που έχει η κωμόπολη, η οποία διέθετε έξι ενορίες. «Ήταν ένας πολύ όμορφος ναός, διακοσμημένος με τοιχογραφίες στο εσωτερικό του και αρχιτεκτονική περίσσιου κάλλους. Από την εισβολή του 1974 και έπειτα, δέχθηκε μεγάλο πλήγμα και καταστράφηκε περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη. Αφενός διότι δεν μετατράπηκε σε τζαμί ώστε να τη συντηρούν, και αφετέρου διότι -όπως λέγεται- πήρε φωτιά η στέγη της, με αποτέλεσμα να καταρρεύσει. Σαν να μην έφτανε αυτό, δίχως την οροφή της, η εκκλησία των Αγίων Ανδρονίκου και Αθανασίας έμεινε εκτεθειμένη στα καιρικά φαινόμενα.
Στο εσωτερικό της υπάρχουν λάσπες που παρέσυρε η βροχή και χαλάσματα. Παράλληλα, είναι ορθάνοικτη. Οποιοσδήποτε επιθυμεί μπαίνει μέσα. Πρόσφατα έγραψαν διάφορες ύβρεις με κόκκινο σπρέι, ακόμη και πάνω στις τοιχογραφίες. Με αφορμή το περιστατικό, είχαμε στείλει μια επιστολή διαμαρτυρίας και τελικά τοποθέτησαν ένα ξύλο και περιόρισαν στην είσοδο στα χαλάσματα της εκκλησίας. Ωστόσο, έχει αφαιρεθεί η μεγάλη και αρχαία πόρτα της. Πλέον υπάρχει παραβάν».
Τον φόβο ότι δεν θα άντεχε άλλο η εκκλησία, εξέφραζαν τόσο ο δήμαρχος όσο και οι πρόσφυγες του χωριού. «Γίνονται προσπάθειες για την αναστήλωση της εκκλησίας από τότε που ανέλαβα, το 2012. Ήρθαμε σε επαφή με τη Δικοινοτική Τεχνική Επιτροπή Πολιτιστικής Κληρονομιάς, αφού δεν είχε γίνει καμία παρέμβαση για την Κυθρέα. Γνώριζαν την οικτρή κατάσταση της εκκλησίας των Αγίων Ανδρονίκου και Αθανασίας, και μετά από πίεση καταφέραμε να την τοποθετήσουμε στον κατάλογο των μνημείων που έπρεπε να δοθεί προτεραιότητα».
Έτσι, από σήμερα αρχίζει η πρώτη φάση εργασιών της αναστήλωσης, με σκοπό τη διάσωση του ναού. «Έχει γίνει αρχιτεκτονική αποτύπωση και υπάρχουν πλέον λεπτομερή σχέδια για την αναστήλωση. Όπως αποφασίστηκε, σε αυτή τη φάση θα δημιουργηθεί κάποιο στέγαστρο που θα προστατεύει το κτίσμα από τα όμβρια ύδατα. Θα γίνει καθαρισμός του χώρου και θα υποστυλωθεί για να μην κινδυνεύει με κατάρρευση».
Η κωμόπολη με τους 32 νερόμυλους
Όπως εξηγεί ο κ. Καρεκλάς, η κωμόπολη της Κυθρέας έζησε ένδοξες εποχές, ως ένα ιδιαίτερα ευλογημένο κομμάτι γης. «Η Κυθρέα έχει μακρά ιστορία, αφού είναι η διάδοχος πόλις του Βασιλείου των Χύτρων. Τότε ήταν κτισμένη ανατολικά. Είχε τόσο αγγεία και αρχαία, που τα ανακαλύπταμε ως παιδιά, ακόμη και στην επιφάνεια. Σήμερα, στο σημείο βρίσκονται στάνες και ζώα. Στην πάροδο του χρόνου και εξαιτίας των επιδρομών και των καταστροφών, η Κυθρέα μετακόμισε κατά μήκος της κοιλάδας, καλύπτοντας μια μεγάλη έκταση».
Έτσι, η Κυθρέα στέκεται σήμερα στους πρόποδες του Πενταδάκτυλου, εκεί που βρίσκεται η πηγή του Κεφαλόβρυσου κατεβαίνοντας μέχρι την πεδιάδα της Μεσαορίας και φτάνοντας μόλις 10 χιλιόμετρα από τη Λευκωσία. Όπως σημειώνει ο κ. Καρεκλάς, ο Κεφαλόβρυσος, η μεγαλύτερη πηγή νερού στην Κύπρο, πότιζε την κοινότητα καθώς και τα γύρω χωρία. «Σήμερα, λόγω των παρεμβάσεων, έχει στερέψει.
Τότε, όμως, διέθετε 32 νερόμυλος, μερικοί από τους οποίους έχουν διατηρηθεί. Λόγω της δυνατότητάς της να αλέθει το σιτάρι, όντας σε μια σιτηροπαραγωγός περιοχή, η Κυθρέα γνώρισε μεγάλη ευημερία. Αυτή είναι και η αιτία που πολλοί από τους κατοίκους της έστειλαν τα παιδιά τους να μορφωθούν στο Παγκύπριο Γυμνάσιο. Θεωρείται δασκαλομάνα περιοχή». Παράλληλα, εξηγεί, λόγω των πηγών της η Κυθρέα ήταν πλούσια σε χλωρίδα και σε πανίδα, διαθέτοντας σπάνια είδη. Τον πλούτο αυτό είναι που προσπαθούν να διαφυλάξουν σήμερα, γνωρίζοντας την κοινότητα στους νέους. «Πρέπει να διατηρήσουμε τη συνοχή του κόσμου και να καλλιεργήσουμε την αγάπη τους».
