ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ

Ελληνική Επανάσταση – Γεγονότα Ιουλίου 1821
Αναπλ. Καθ. Π. Παπαπολυβίου, «Η συμμετοχή των κατοίκων της Κυθρέας στους ελληνικούς και παγκόσμιους πολέμους (1821-1945). Μια συνοπτική παρουσίαση» στο Πρακτικά Α’ Επιστημονικού Συνεδρίου: Χύτροι-Κυθρέα. Χιλιάδες χρόνια Ιστορίας, Πολιτισμού και Προσφοράς, Λευκωσία 2016, 61-62.

Για τα γεγονότα των σφαγών του Ιουλίου του 1821, ο Γεώργιος Κηπιάδης αναφέρει, όπως είναι γνωστό, […], ότι οι αποκεφαλισθέντες από την Κυθρέα οδηγήθηκαν στην εκτέλεση, στη Λευκωσία, την ίδια μέρα με τους προύχοντες της Λαπήθου και του Καραβά, στις 13 Ιουλίου 1821. Θυμίζουμε το συγκεκριμένο απόσπασμα:

Αὐθημερὸν [13 Ιουλίου 1821] ἀπήγαγαν εἰς Λευκωσίαν καὶ ἐκαρατόμησαν τοὺς ἐκ Κυθραίας διαπρέποντας ἐπὶ κτήμασι καὶ πλούτῳ Χατζῆ Ἰωνᾶν καὶ Χατζῆ Ἀτάλλαν, τὸν ἐκ τοῦ χωρίου «Ἔξω Μετοχίου» Πρωτοπαπᾶν Χριστόδουλον, καὶ τὸν ἐκ τοῦ χωρίου Βώνης παπᾶ Ἰωάννην.

Στους δύο Κυθρεώτες καρατομηθέντες του Ιουλίου 1821 είναι αφιερωμένο και ένα δίστιχο, στο ευρέως διαδεδομένο και δημοσιευμένο σε διάφορες παραλλαγές «Τραγούδιον των δεσποτάδων»: «Παίρνουν καράβιν στον γιαλόν και πάσιν κι έρχουνται άλλα / και κόψαν τον Χατζηγιαννάν και τον Χατζηα[τ]τάλλαν».

Ο Γ. Κηπιάδης αναφέρει, επίσης, ότι ανάμεσα στους διασωθέντες και σε όσους κατάφεραν να διαφύγουν στο εξωτερικό ήταν και «οἱ ἐκ Κυθραίας Χατζῆ-Πετράκης καὶ Χατζῆ-Πασχαλῆς, ἐκ τῶν μάλα πλουσίων γαιοκτημόνων». Ο αποκεφαλισμός των δύο Κυθρεωτών δημογερόντων και η φυγή των άλλων δύο επιβεβαιώνει, κατά την άποψή μας, ότι ο διφυής στόχος των σφαγών του 1821 και των εμπνευστών τους, ήταν από τη μια η τρομοκράτηση των κατοίκων με την αποψίλωση των ηγετικών φυσιογνωμιών από τους Έλληνες της Κύπρου και από την άλλη η λεηλασία και η αρπαγή των περιουσιών τους στα πιο εύφορα μέρη της Κύπρου που ήλεγχαν οι Χριστιανοί, τις περιοχές Λαπήθου – Καραβά και Κυθρέας και η καταλήστευση των μοναστικών θησαυροφυλακίων.